چکیده: به عنوان یک قاعده کلی می توان اظهار داشت که قطعیت صادره هنگامی مصداق می یابد که امکان تجدید نظر خواهی و اعتراض به آن خواه از طریق عادی و خواه فوق العاده دیگر امکان پذیر نباشد. علی رغم رسمیت این اصل، گاه مجریان امور در اجرای مقررات کیفری که دارای ضمانت اجراهای شدید می باشند از روی عمد و بیشتر غیرعمد مرتکب اشتباهاتی می گردند که بسیاری از این اشتباهات به علت ویژگی خاص نوع بشر و روابط گسترده اجتماعی غیر قابل اجتناب است فلذا برای پاکسازی این اشتباهات و پیشگیری از آن و به منظور اجرای صحیح قانون و عدالت و کشف واقع که هدف اصلی در دادرسی جزایی است قانونگزاران طرقی را برای جبران اشتباهات قضایی پیش بینی کرده اند که اعاده دادرسی متداولترین و شناخته شده ترین روش در امور کیفری است اگر هدف از اجرای قانون احقاق حق و رسیدن به عدالت قضایی باشد. اعاده دادرسی طریقه ای خاص و فوق العاده در فرایند دادرسی های کیفری است که راه را برای رفع اثر از اشتباهات قضایی و کشف حقیقت باز گزارده است. اعاده دادرسی به عنوان تنها طریقه اعتراض به احکام قطعی کیفری همواره مورد تأیید و اجرای نظامهای مدون و متمدن دادرسی کیفری بوده است و در نظام قضایی ایران نیز چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب دارای حالت ثباتی در مجموعه های قوانین شکلی مصوب بوده است که این امر بر خلاف سایر طرق اعتراض فوق العاده بوده که در تدوین و حذف آنها هیچگاه رویه ثابتی ملاحظه نشده است و با ملاحظه قوانین مصوب بعد از انقلاب عدم ثبات قانونگزاران در تدوین این گونه طرق فوق العاده مشخص است.
فهرست مطالب: چکیده پیش گفتار فصل اول: کلیات مبحث اول- ماهیت و مفهوم قطعیت آراء گفتار اول- تعریف موضوع از دیدگاه عرفی و قانونی بند اول- تعریف حقوقدانان و دکترین حقوقی بند دوم- تعریف قاونی قطعیت آراء کیفری بند سوم- مقایسه قطعیت آراء کیفری با اعتبار امر مختومه کیفری بند چهارم- مقایسه قطعیت آراء کیفری با قطعیت آراء در امور مدنی بند پنجم- اعتبار امر قضاوت شده کیفری در امور مدنی گفتار دوم- بررسی رویکرد فقه اسلامی در باب قطعیت آراء بند اول- دیدگاه کلی اسلام نسبت به موضوع بند دوم- مستندات فقهی قطعیت و اعتبار احکام بند سوم- مستندات فقهی نقض احکام و تزلزل در اعتبار احکام مبحث دوم- سیری تاریخی قطعیت آراء در نظام حقوقی ایران گفتار اول- بررسی سیر تحولات قانونی قبل از انقلاب اسلامی بند اول – بررسی قانوم آیین دادرسی کیفری مصوب 1290 ه. ش بند دوم- بررسی اصلاحات قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1352 ه. ش بند سوم- بررسی قانون اصلاح پاره ای از قوانین دادگستری مصوب 1356 ه. ش گفتار دوم-بررسی سیر تحولات قانونی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بند اول- برریسی مصوبات شورای انقلاب بند دوم- بررسی قانون اصلاح موادی از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1361 ه. ش بند سوم- بررسی قانون تعیین موارد تجدید نظر از احکام دادگاهها و نحوه رسیدگی به آنها مصوب 1367 ه. ش بند چهارم- بررسی قانون تشکیل دادگاهای کیفری 1 و 2 شعب دیوان عالی کشور مصوب 1368 ه. ش بند پنجم- بررسی قانون تجدید نظر آراء دادگاهها مصوب 1372 ه. ش بند ششم- بررسی قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1378 ه. ش بند هفتم- بررسی قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 1381 ه. ش فصل دوم: بررسی قطعیت آراء کیفری با توجه به قوانین لازم الاجرا کنونی و آثار آن مبحث اول- بررسی قانون اصلاح ماده 18 قانون تشکیل دادگاههلی عمومی و انقلاب گفتار اول- پیشینه نقض آراء محاکم توسط عالیترین مقام قضایی بند اول- بررسی موضوع در مصوبات قانونی قبل از انقلاب بند دوم- بررسی ماده 2 قانون حدود اختیارات ووظایف رئیس قوه قضائیه بند سوم- بررسی قانون موسوم به احیاء دادسراها بند چهارم- بررسی ماده 18 اصلاحی قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب گفتار دوم- مکانیزم اجرایی نقض آراء قطعی به موجب ماده 18 اصلاحی بند اول- اشخاص صالح در طرح درخواست تجدید نظر بند دوم- شیوه و مهلت طرح درخواست تجدید نظر بند سوم- مرجع پذیرش اعتراض و شیوه به جریان انداختن آن گفتار سوم- بررسی اعاده دادرسی کیفری بند اول- ماهیت و مبنای اعاده دادرسی بند دوم- اوصاف و ویژگیهای اعاده دادرسی کیفری بند سوم- مقایسه اعاده دادرسی کیفری با اعاده دادرسی موضوع ماده 18 اصلاحی 1385 گفتار چهارم- تبیین و توضیح بین شرع بند اول- تعریف مفهوم بین شرع بند دوم- مقایسه شرع با قانون و میزان ارتباط هر یک در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران بند سوم- بررسی تعارض نظر اجتهادی رئیس قوه قضائیه با نظر ولی فقیه و مشهور فقها بند چهارم- بررسی موارد تعارض نظر ولی فقیه با مشهور فقها مبحث دوم- آثار ایجاد تزلزل در قطعیت آراء محاکم گفتار اول- آثار تزلزل آراء در امکان اجرای رای بند اول- اعاده دادرسی کیفری و اجرای حکم قطعی بند دوم- برررسی امکان اجرای حکم قطعی مورد اعتراض موضوع ماده 18 اصلاحی گفتار دوم- آثار تزلزل آراء در اعتبار دستگاه قضایی و وضعیت قضاوت شوندگان بند اول- اثر تزلزل آراء در اعتبار دستگاه قضایی بند دوم- اثر تزلزل آراء در وضعیت متهمین بند سوم- اثر تزلزل آراء در وضعیت شکات نتیجه گیری فهرست منابع و مآخذ